Қазақстан жастар ақпараттық қызметі жастардың азаматтық белсенділігін дамытумен айналысады

ЖЫЛ САНДАРЫ

17

іске асырылған жоба

16 272

111

752

жаңалық алушы

мәрте БАҚ-қа шығу

қатысушы

87

43 217

678 836

материал

қаралым

Интраграм желісінің қамту деңгейі —

Жобаларға

Сайтта жарияланған

Сайтта

АЗАМАТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ МЕКТЕБІ

2021 жылы азаматтық білім беру мектебінің 4 маусымы Алматы, Нұр-Сұлтан және Петропавл қалаларында және алғаш рет қазақ тілінде өтті.

287

122

43

51

43 дәріс

Нәтижелері

«Азаматтық білім мектебі мен үшін керемет тәжірибе болды, өйткені ол менің жеке пікірімді өзгертуге мәжбүр етті. Әсіресе адам құқықтары туралы көп нәрсе білдім, мектеп адам құқықтары туралы түсінігімді кеңейтті десе қателеспеймін».

«Азаматтық білім беру мектебі — елдің болашағына жаны ашитын, елдің дамығанын қалайтын өзіммен бірдей көзқарастағы жастармен кездесуге, олармен достасуға, танысуға мүмкіндік берді. Еліміздегі өзіндік көзқарасын дәлелдей алатын мықты сарапшылармен бірге сұхбат жүргізіп, олардан ең керек мағлұматтарды алуға мүмкіндік сыйлады. Адам құқықтары туралы ең бастапқы білімдерді мектеп кезінде алған болатынмын, бірақ мектепте де, университетте де айтыла бермейтін кейбір мәліметтер, адам құқықтарының пайда болу тарихы, оның маңызы, оның күнделікті өмірде алатын орны, оның қолданыс аясы қандай деген сұрақтарға жауап таптым».

«Азаматтық білім мектебі маған құқық, саясат, феминизм туралы базалық білім берді. Менде базалық білім болды, бірақ мектеп осы мәселелер жайлы түкпірлетіп ойлауға мүмкіндік сыйлады. Сонымен қатар, Азаматтық білім мектебі керемет достар сыйлады деп айта аламын. Себебі осы азаматтық білім мектебінде мемлекетті өзгертуге құштар өзім сияқты керемет жастармен таныстым. Осы үшін мектепке ризамын».

Миргали Ажмухамбетов

Жандос Уалихан

Жансая Алиева

Юрий Карпинский

«Азаматтық білім беру мектебі маған біздің өз құқықтарымызды қорғауға құқығы бар адам екенімізді түсіндірді, адам құқығы әр адамның ажырамас меншігі болып табылады. Менің адам құқықтары туралы түсінігім Мектептің әсерімен қатты өзгерді. Адам құқықтарын қорғау керек екенін, саған қысым көрсете алатын мемлекеттік органдардан және де ықпал ете алатын саяси күштерден қорықпау керек екенін түсіндім. Керсінше, сіз басқаларды осыдан қорғауыңыз керек және, тіпті, қорғауға міндеттісіз, өйткені Қазақстанның болашағы жастарда».

Адам құқықтары мектебі Қазақстанның жас құқық қорғаушыларын тәрбиелеуде. Қатысушылар негізгі білім алып және қысқа адвокатура аясында адам құқықтарын қорғауды үйренеді. Жоба 2015 жылдан бастап жұмыс істейді, 2021 жылы базалық курстың 4 түлегі өзінің құқық қорғау жобаларын іске қосты.

6

қазақстанның 8 өңірінен базалық курсқа іріктелген 24 белсенді

24

4

126

Open Parliament

Жоба 2003 жылдан бастап жұмыс істейді және жас сарапшыларды заңнамалық бастамалар мен шешімдер қабылдау процестеріне қатысуға тартады, азаматтар мен олардың сайланған заңды өкілдері арасындағы ақпараттық алшақтықты азайтады. МИСК еліміздің түрлі облысынан, сондай-ақ түрлі қызмет салаларынан делегаттар іріктейді, Парламент Мәжілісінің қызметімен, партиялық фракциялармен таныстырады және сарапшыларды жұмыс топтарына қосуға жәрдемдеседі.

2021 жылғы 7 шілдеде қоғамдық саясаттың түрлі саласының 15 жас сарапшысына заң шығару қызметіне қатысу бойынша семинар, сондай-ақ Парламент Мәжілісінің жұмыс топтарына қосу бойынша бірқатар іскерлік кездесулер өтті. Тамыз және қыркүйек айларында қатысушылардың Мәжіліс депутаттарымен: «Қазақстанның Халық партиясы» фракциясының мүшесі Ирина Смирновамен және «Nur Otan» фракциясының мүшесі Снежанна Имашевамен кездесулері өтті.

Ирина Смирнова жоба қатысушыларына өңірлерге жұмыс сапары туралы ақпаратты, кенттер мен ауылдардың тұрғындары тап болатын проблемалар тізбесін, атап айтқанда таза ауыз суға қол жеткізуді шектеу және Интернетке қол жеткізу жүйелерінің болмауын бөлісті; өзінің Парламент Мәжілісіндегі жұмысы туралы, жұмыс топтарына қатысу және заң жобаларын қарау туралы; талқыланып отырған заң жобасына салыстырма кестедегі позициялар бойынша зерттеулермен немесе мониторингтермен нығайтылған негіздемелерді жіберу әдісімен заңнаманы жақсарту үшін Парламент депутаттарына жәрдемдесу мүмкіндігі туралы ақпаратты бөлісті.

Снежанна Имашева Мәжіліс жанындағы заң жобаларын қарау бойынша жұмыс топтарын құру рәсімі; жұмыс топтарында шешімдерді талқылау және қабылдау процесі; қоғамның заң шығару процесіне қатысуы; заңнаманы жақсарту мақсатында азаматтық қоғамның Парламент депутаттарымен ынтымақтастығының тиімді нысандары туралы айтып берді.

Вебинар қорытындысы бойынша МИСК егер сіз депутат болмасаңыз, заңдарды әзірлеуге қалай қатысуға болатыны жайлы нұсқаулық дайындап, жариялады

2021 жылдың 15 қазанында Нұр-Сұлтан қаласында МИСК «Жастар және саясат: Қазақстандағы шешім қабылдау үдерісіне қатысу мүмкіндіктері» атты конференция өткізді. Жастар ұйымы мен қоғамдық бірлестіктер, сарапшылар, құқық қорғаушылар, Парламент Мәжілісінің депутаттары – Ғани Хамзин мен Геннадий Шиповских, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Жастар және отбасы істері комитетінің басшысы Шахмардан Байманов жастардың саяси қатысу мүмкіндіктерін талқылады. Конференциядан кейін қатысушылар «Жастар даму индексі» және «Жастар саясаты туралы» Заңға болашақта енгізілетін өзгерістерді талқылауға шақырылды.

2021 жылғы 15 қазанда Нұр-сұлтан қаласында "Жастар және саясат: Қазақстандағы шешім қабылдау үдерістеріне қатысу мүмкіндіктері" атты конференция өтті. Іс-шараның мақсаты - жастардың саяси құқықтарын, мүмкіндіктерін және шешім қабылдау үдерістеріне қатысу тетіктерін талқылау болды.

Конференцияға Мәжілістің екі депутаты - Ғани Хамзин, Геннадий Шиповских және ҚР АҚДМ жастар және отбасы істері комитетінің басшысы Шахмардан Байманов қатысты.

ZhasCamp

Accelerator

Жастар қоғамдық бастамаларды дамытатын, әлеуметтік дамудың үздік тәжірибелерін тарататын Жастар конференциясының акселераторы 2010 жылдан бастап жұмыс істейді.

2021 ЖЫЛЫ 8 ҚАТЫСУШЫ ӨЗ ЖОБАСЫН ЖАҢА ДЕҢГЕЙГЕ ШЫҒАРДЫ

Алматы, Нұр-Сұлтан, Павлодар, Көкшетау, Жаңаөзен, Орал, Петропавл, Тараз, Атырау және Қостанай қалаларынан келген «ZhasCamp 2020-2021» үздік 18 түлегі екі айдың ішінде инвесторлармен жұмыс істеуді, краудфандинг кампаниясын бастауды үйренді. Жұмыс қорытындысы бойынша, 18 қатысушының сегізі өз жобасын тұрақты деңгейге жеткізді: 3 адам қаржы көзін тапты; біреуі пластик қалдықтарды қайта өңдеу станоктары бар эко-шеберхана ашты; бірі Білім және ғылым министрлігіне өнертабысты апробацияға жіберді; бірі Атырау қаласындағы жастарға кәсіптік бағдар беру тренингін өткізеді; бірі мүгедектігі бар адамдардың жұмысқа тұруына арналған сайт жасайды; ал енді бірі карта ойынын жасап шығарып, сатылымға шығарды.

ҚАТЫСУШЫЛАРДЫҢ ЖОБАЛАРЫ

Human Rights Fest

Биыл іс-шаралар 5-18 желтоқсан аралығында Астана, Алматы, Петропавл және Шымкент қалаларында өтіп, 301 адамды жинады.

Алматы

9 желтоқсанда Алматыда Human Rights Bar — бейресми кездесу өтті, онда біз жас белсенділермен адам құқықтары туралы сөйлестік, олар құқық қорғаушылардың назарында қалай болғаны немесе қандай да бір маңызды қоғамдық мәселені көтергені немесе 2021 жылы өздерінің құқықтары мен басқа адамдардың құқықтарын қорғағаны туралы әңгімелестік.

Темірлан Еңсебек – Qaznews24 сатиралық паблигінің авторы, «көрінеу жалған ақпарат тарату» туралы бап бойынша қылмыстық іспен қудаланады, Amnesty International ұйымының «хаттар марафоны» ауқымды акциясының қатысушысы болды. Ол өзінің ұсталғандығы туралы және билік оған айып тағылған күннен бастап алты ай ішінде оның өмірінде не өзгергені туралы айтты

Алматыда НЗМ оқушысы қайғылы қайтыс болғаннан кейін белсенді Мәдина Раилова жігіттерді марқұмды қолдау белгісі ретінде юбка киюге шақырды, осылайша «киімнің жынысы жоқ» атты ауқымды флешмоб басталды. Бейресми кездесуде мектеп оқушысы акцияның қалай аяқталғанын және оған НЗМ-ді ұятқа қалдыратынын айтты.

12 желтоқсанда Нұр-Сұлтанда Human Rights Art арт-кездесу өтті, онда өз картинасын үш тақырыпта жазу мүмкіндігі болды: Кіші Талдыкөл көлін жаппай құрылыстан құтқару, әйелдер құқығы және сөз бостандығы.

12 желтоқсанда Петропавлда Human Rights Bar өтті. Кеште сөз сөйлегендер: «NEWS Петропавл» бас редакторы Екатерина Назаренко «Қазақстандағы сөз бостандығы және жыл қорытындылары» тақырыбымен, Protenge редакторы Анастасия Яцун жоба туралы және 2021 жылдың ең жарқын кейстері туралы әңгімеледі, заңгер, Medsupportkz негізін қалаушылардың бірі Ақмарал Тұрсынова жобаның қалай пайда болғаны, жобаның қандай мақсатпен іске асырылатыны туралы және команда бастапқы кезеңде қандай қиындықтарға тап болғаны және медицинада қандай танымал фейктер бар екені жайлы айтты.

Мата ұжымы — өнер қайраткерлері, суретшілер мен өнер адамдары биыл Алматының қоғамдық көлігіне бірқатар интервенция жүргізді. Спикерлер мұның қалай болғанын және суретшілер мен өнер адамдары өз акцияларына қандай мән бергенін айтып, көрсетті.

Кеш атмосферасын «мен Нұр-Сұлтанда өлемін» трекі бойынша кеңінен танымал қазақстандық "Опиа" тобы үйлестірді. Ән жастардың оссификацияланған режимнен сезінетін шаршау сезімін берді және сонымен бірге қазіргі саяси маневрлармен бірге жүретін иронияны қамтиды.

Нұр-Сұлтан

Петропавл

4 желтоқсанда шымкенттік эко белсенділер Айсұлу Құнанбаева мен Владислав Голярко үлкен қаладағы экологиялық өмір салты бойынша тренинг өткізді. Айсұлу жергілікті және жаһандық деңгейдегі экологиялық мәселелерге тоқталды, сонымен қатар тақырыпқа қатысты кітаптар мен фильмдердің тізімін ұсынды. Ал Владислав табиғатты қорғауға қалай үлес қоса бастағанын, шикізатты өңдеу кәсібін, тап болған мәселелері мен алдағы жоспарлары туралы әңгіме өрбітті. Уоркшопқа 25 адам жиналды.

Эколог және блогер. Белсенділер сенбіліктер мен плоггинг-жүгіру мен қоқыс жинауды үйлестіретін қозғалысты үнемі өткізіп тұрады. 2021 жылы добряков клубымен бірге ол «қақпақтар өмір сыйлайды» қайырымдылық жобасын іске қосты, пластик қақпақтардан жиналған қаражат онкологиясы бар балаларды емдеуге кетті. Сондай-ақ, «Жасыл марафон» органикалық өңдеу мектебінің негізін қалаушы. Қазір Айсұлу қаладағы эко-қозғалысты белсенді қолдайды және ол дамиды деп үміттенеді.

Азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғау жөніндегі «Generation» қоғамдық бірлестігінің төрағасы және жастар сыйлығының иегері Дмитрий Терешкевич. Бүгінгі таңда эко-белсенді қоқысты жою мәселесімен белсенді айналысуды жалғастыруда: Мысалы, желтоқсанда ол 2022 жылға арналған мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс лоттарын қалыптастыру тақырыптарын талқылауға қатысып, қатты тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинау схемасын ұсынды.

Владислав Голярко

18 желтоқсанда Шымкент қаласында фем белсенділері Фариза Оспан және Жәмила Қасымқановамен кездесу өтті. Олар әйелдер шеруі неге маңызды екенін айтты.

Шымкент

Guest Studio: «Әйелдер шеруі неге маңызды?»

Айсұлу Құнанбаева

Өкінішке қарай, қазақ тілінде адам құқықтары жайлы ақпарат аса көп емес. Осыған байланысты біз жастарға, оның ішінде студенттер мен оқушыларға арнап, адам құқығы туралы негізгі сұрақтарға жауап беретін подкаст сериясын жазған болатынбыз.

Барлығы 11 эпизодта түрлі сарапшымен бірге адам құқықтары тақырыбын талқылып, неліктен адам құқықтары маңызды деген сұраққа жауап бердік. Подкасты түрлі платформаға, әлеуметтік желілерге орналастырдық. Олардың ішінде: Youtube, Telegram, Mave, Yandex Music, Spotify, Google podcasts, Deezer, RSS.

ТЕК АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ ТУРАЛЫ

МИСК сыйлықты 2020 жылы іске қосып, жас белсенді қазақстандықтардың өнер, экология, медиа, адам құқықтары сияқты түрлі салалардағы демократиялық процестердің дамуына қосқан үлесі туралы әңгімелейді. 2021 жылы сыйлыққа бірнеше санатта екі номинация ұсынылды.

Біріншісі — «Жыл адамы», ол үш санаттан тұрады: «Құқықтар мен бостандықтар», «Әйелдер құқығы», «Журналистер мен блогерлер».

Екіншісі — алты санаттан тұратын «Жыл бастамасы»: «Арт-белсенділік», «Медиа», «Урбанизм», «Экология», «Теңдік және кемсітпеу», «Адам құқықтары». Азаматтық қоғам таңдауына 46 белсенді мен бастама ұсынылды. Электрондық дауыс беру арқылы номинанттарға 1615 адам дауыс берді. Бұл 2020 жылмен салыстырғанда екі есе көп (917 адам).

МИСК Сыйлығы

ЖЫЛ АДАМЫ ЖӘНЕ БАСТАМАСЫ

2021

«Мен «Әйелдер құқығы» номинациясында «Жыл адамы» сыйлығына ұсынылғаным үшін МИСК-тен құттықтау хат алдым. Шынымды айтсам, бұны еш күтпеген едім, бірақ өте жақсы болды.

Мен MISK сыйлығына ұсынылғаныма өте қуаныштымын, өйткені азаматтық білім мектебі менің саяси білім берудегі алғашқы тәжірибем болды және кейінгі мансабыма әсер етті. Кубокты марапаттау сәті жақындағанын көру өте тартымды: әртүрлі қаладан көптеген үміткерлер, әртүрлі тақырыптар - қала құрылысынан азаматтық медиаға дейін. Мен өз тәжірибемнен білемін, біздің қоғамдық жүйеде белсенді жоба/медиа/зерттеу/ [қажет нәрсені жүзеге асыру], көбінесе тек ынта-жігер мен ресурстар арқылы жүзеге асады, өте шаршатады. Әрбір шығарылымды тыңдау, оқиғаға реакция жасау біз үшін өте маңызды деп айта аламын, сондықтан біз бұл номинацияны өте жоғары бағалаймыз, өйткені ол бізді әрі қарай жұмыс істеуге ынталандырады.

Басқа белсенділермен, журналистермен, блогерлермен және зерттеушілермен бірге болу мен үшін үлкен мақтаныш. Сіздің көлденең көзқарасыңыз үшін және тәуелсіз жобалар мен белсенділердің көрінуін арттыру үшін көп рахмет».

Анаита Азизи,
"Призма Феминизма" подкасының негізін қалаушы (Алматы)

Редакция

ТАҒЫЛЫМДАМАЛАР КАРТАСЫ

ЗАҢДЫҚ ҚЫЗМЕТ

2020 жылы біз өз жобаларымыздың түлектеріне жіберілімдер жасай бастадық. 2021 жылы біз 4500 алушыға 15 ақпараттық бюллетень жасадық. Жыл бойы біз бос орындар мен тағылымдамалар, материалдар мен оқиғалар, кеңестер мен инфлюенсерлердің таңдауларымен бөлістік.

Тағылымдамалар картасы еліміздің барлық қаласындағы қоғамдық ұйым мен әлеуметтік бизнестегі қолжетімді тағылымдамаларды табуға көмектеседі. Бүгінде картаға еліміздегі 10 қаланың 45 ұйымы енген. 2021 жылы 70 адам коммерциялық емес сектордағы алғашқы тәжірибесін алды.

Бұл саяси ұстанымына байланысты немесе саяси құқықтарды насихаттағаны үшін қуғынға ұшыраған 16 мен 35 жас аралығындағы жас белсенділерге арналған құқықтық қызмет.

2021 жылы Qaznews24 сатиралық паблигінің авторы Темірлан Енсебектің ісін жүргізді, оны 2021 жылғы мамырда Қазақстан саясаты және шенеуніктері туралы постарына байланысты поиция ұстаған. Пәтеріне тінту жүргізді және техникасын алды, оған Қылмыстық кодекс 274-бабы бойынша «Жалған ақпарат тарату» қылмыстық тергеуі басталды. Осы бап бойынша оған шамамен 8 000 000 теңге айыппұл немесе түзеу жұмыстары, үш жылға дейін бас бостандығын шектеу немесе бостандығынан айыру қаупі төнді. Бұл іс қоғамдық резонанс тудырды және Темірлан Amnesty International «Хаттар марафоны» құқық қорғау акциясының қаһарманына айналған алғашқы қазақстандық болды.

Ақмарал Джакибаева, Protenge жобасында тағылымдамадан өтті:

«Мен Protenge-де тағылымдамадан өту кезінде материалдардың жасалу үдерісін көрдім. Мемлекеттік сатып алулар базасымен жұмыс істеуді, компания құжаттарын қарауды меңгердім. Қалай материал жазу керек екенін үйрендім, ал парақша авторы Джамиля Маричева мәтінді қалай дұрыс жазу керектігін көрсетті. Видео түсіріліміне дайындық барысы мен түсіру сәтіне куә болдым. Тағылымдама – журналистикадағы алғашқы тәжірибем болды. Жаңалықтарды басқаша оқи бастадым, детальдарға назар аударуға, сөзді дұрыс таңдауға, дереккөзді тексеруге көбірек көңіл бөле бастадым. Сонымен қатар, кім болып жұмыс істегім келетіні туралы нақты түсінік қалыптасты. Маған журналистік зерттеу аналитикалық дағдыларды пайдалануымен, сандық деректер және графиктермен жұмыс істеуімен әрі ол жайлы түсінікті тілде жазуды қажет етуімен ұнады.

Тағылымдама картасынан вакансияны көргеніме өте қуаныштымын».

Ақпараттық бюллетеньге жазылу

ТАҒЫЛЫМ-
ДАМАЛАР КАРТАСЫ

САЙТТАҒЫ ТАНЫМАЛ МАТЕРИАЛДАР

Қолдау көрсеткені үшін Сорос-Қазақстан Қоры, Қазақстандағы Фридрих Эберт атындағы Қор, Нұр-Сұлтандағы ЕҚЫҰ Бағдарламалар офисі, National Endowment Fund for democracy, Sigrid Rausing Trust, АҚШ Елшілігі және Нидерланды Корольдігінің Елшілігіне зор алғыс білдіреміз.